Dlaczego mam katar i boli mnie gardło?
Scenariusz krok po kroku
Poniżej zostały opisane wszystkie działania związane z przeprowadzeniem zajęć. Zajęcia są bardzo różnorodne, uwzględniają potrzebę aktywności ruchowych. Zadania są ujęte w porządku chronologicznym. Nauczyciel ma do dyspozycji wszystkie materiały potrzebne do przeprowadzenia zajęć, takie jak filmy, prezentacje multimedialne, instrukcje.
Co się dzieje, kiedy jesteśmy przeziębieni?
Zadaj uczniom przed zajęciami zadanie, które wzbudzi ich ciekawość i zachęci do sięgnięcia do wiedzy opartej na własnych doświadczeniach.
Jakie objawy sygnalizują, że możesz mieć przeziębienie?
Zastanów się, czy kiedyś już miałeś/aś infekcję zwaną przeziębieniem? Pamiętasz, jak się wtedy czułeś/aś? Co najbardziej Ci dokuczało? Wypisz przynajmniej 3 objawy przeziębienia. W jaki sposób rodzice pomagali Ci wyzdrowieć? Wymień co najmniej jeden domowy sposób na przeziębienie stosowany w Waszym domu.
Co wspólnego ma przeziębienie z armią?
Zajęcia rozpocznij od projekcji filmu - krótkiego wykładu naukowca. Film wprowadzi uczniów w tematykę zajęć.
Dzisiaj zajmiemy się sprawą, którą pewnie wszyscy doskonale znacie. Każdy z Was na pewno był kiedyś przeziębiony. Ale jak to się dzieje, że boli nas gardło i mamy katar? Zobaczcie co na ten temat ma do powiedzenia lekarz.
Odtwórz film, wykład z udziałem pani dr Katarzyny Tyrawy.
Zadaj uczniom pytania do filmu tak, aby powiedzieli jak najwięcej.
Przykładowe pytania:
Co widzieliście na filmie?
Co było głównym tematem filmu?
Na czym polega podobieństwo między armią a układem odpornościowym?
Dzisiaj poszukamy odpowiedzi na pytanie jak to się dzieje, że mamy katar i boli nas gardło.
Wprowadzenie - film: mikro wykład
Pogadanka
Jak się czujemy, kiedy jesteśmy przeziębieni?
Zapytaj uczniów jakie wypisali objawy przeziębienia i jakie przypomnieli sobie sposoby zwalczania go. Zapiszcie np. na tablicy te informacje przyporządkowując do dwóch grup:
- objawy
- sposoby radzenia sobie z przeziębieniem
Informacje możesz również uporządkować w postaci mapy myśli. Możesz wówczas niektóre z nich zapisać w formie rysunków.
Nawiązanie do zadania domowego
Co to właściwie jest przeziębienie?
Zadaj uczniom pytania naprowadzające na odpwoiedź.
Przeziębienie wywołują wirusy. Istnieje bardzo wiele rodzajów wirusów, ok. 200, ale jest taka jedna, szczególnie liczna „banda”, która najczęściej wywołuje tę chorobę. Jak działają wirusy? Zaraz sami się przekonacie.
W części Wiedza dla nauczyciela znajdziesz dodatkowe informacje o tym, co to są wirusy i przeziębienie.
Jakie wirusy są najczęściej odpowiedzialne za przeziębienie?
Przygotuj pojemnik z piłkami (W sumie tyle ilu jest uczniów. Po dwie żółte, niebieskie, białe, zielone i reszta czerwonych). Każdy uczeń losuje jedną. Po wylosowaniu uczniowie zauważą, że najwięcej jest piłek czerwonych. One symbolizują wirusy, które najczęściej wywołują przeziębienie. Są to RINOWIRUSY.
Zapisz na tablicy nazwę RINOWIRUSY. Aby łatwiej zapamiętać nazwę podpowiedz dzieciom, że jest to banda wirusów RINO.
Pozostałe dzieci wylosowały piłeczki innych kolorów – to inne wirusy mogące również wywołać przeziębienie, ale żeby nie wprowadzać zbyt wielu pojęć, poświęć uwagę tylko rinowirusom, to one najczęściej wywołują przeziębienie.
Pogadanka
Co to są wirusy?
Rozdaj dzieciom po ziarnku maku. Pomoże to im wyobrazić sobie rozmiar wirusa. Jest on nawet mniejszy niż ziarnko maku.
Jak myślicie, czy takiego małego wirusa można dobrze obejrzeć gołym okiem? Co jest nam potrzebne, żeby go dokładnie obejrzeć?
Pokaż zdjęcie mikroskopu elektronowego oraz zdjęcia różnych rodzajów wirusów widziane za pomocą tego mikroskopu.
Te i inne zdjęcia potrzebne do pokazania uczniom znajdziesz w części prezentacja. Wyświetl kolejno slajdy, o których mowa.
Jak rozprzestrzeniają się i namnażają się wirusy?
Wiemy już jak wyglądają wirusy. Ale to, że istnieją nie tłumaczy, skąd się bierze nasze przeziębienie. Dowiedzmy się zatem skąd się biorą objawy przeziębienia.
Kluczem całego procesu jest nasz nos. Kichając, osoba chora rozsiewa miliony wirusów, a nasze nosy służą wirusom jako kolejne miejsce ataku.
Pokaż jak rozprzestrzeniają się wirusy od osoby chorej w trakcie kichania. Użyj spryskiwacza jako symulatora kichania. Efekt pokaż na umieszczonym w pewnej odległości kolorowym papierze, który wilgotnieje.
Na białą kartkę wysyp kilka ziarenek maku. Taka ilość wirusów może trafić na początku do śluzówki naszego nosa. Na kolejną białą kartkę wysyp większa ilość maku (szczyptę) - tyle wirusów jest w nosie już po godzinie. Na trzecią białą kartkę wysyp kolejną, dużo większą kupkę maku (garść) - to „banda” wirusów, które zdążyły się namnożyć w ciągu 1 dnia i urzędują w naszym nosie powodując objawy przeziębienia.
Pokaz
Symulacja reakcji obronnej jaka rozwija się w organizmie człowieka w odpowiedzi na wnikanie do niego wirusów i ich namnażanie.
Uczniowie losują literki: W (wirus 10 osób lub więcej), G (granulocyt - 4 osoby), L (limfocyt - 4 osoby), karteczek powinno być tyle, ilu uczniów. Wirusy dostają kolorowe foliowe pelerynki - możesz użyć worków na śmieci. Granulocyty, które jako pierwsza linia obrony na widok wirusów wszczynają alarm, dostają dzwoneczki. Ostatnia grupa to Limfocyty, żołnierze układu odpornościowego. Dostają specjalne rękawiczki, którymi będą ściągać pelerynki-osłonki wirusów.
Wyjaśnij zasady i zadania.
Nie wolno uderzać innych dzieci, szarpać za ubranie (wolno dotykać pelerynek).
Zapraszam granulocyty. Stoją w gotowości na środku sali. Wirusy są przyczajone na jednym końcu sali i na mój znak powoli będą skradać się do środka sali. Limfocyty czekają z boku. Gdy Granulocyty zauważą wirusy, zaczynają dzwonić dzwoneczkami i krzyczeć „uwaga wirusy!”. Limfocyty dołączą do grup na środku sali i będą ściągać pelerynki Wirusów w ten sposób unieszkodliwiając je. Gdy wszystkie Wirusy będą pozbawione pelerynek Granulocyty, z pomocą Limfocytów, zmiotkami i szufelkami posprzątają pozostałości „bitwy”.
Po wyjaśnieniu na czym ma polegać zabawa, jakie zadanie czeka każdą z drużyn oraz czego nie wolno robić – rozpocznij „bitwę”.
Wnioski z zabawy ruchowej.
Zabawa ma uzmysłowić, że właśnie w wyniku takiej „walki” układu odpornościowego z wirusami czujemy w nosie swędzenie, zaczynamy kichać, wzrasta gorączka, drapie w gardle i wreszcie mamy katar – musimy oczyszczać nos.
Jak lekarz stwierdza u nas chorobę?
Jak myślicie, skąd lekarz wie, że jesteśmy chorzy? Przypomnijcie sobie, czy byliście kiedyś badani przez lekarza. Jak wygląda takie badanie?
Wybierz ochotnika pacjenta i ochotnika lekarza. Przećwiczcie oglądanie gardła za pomocą szpatułki i latarki. Powiedz uczniom co to jest latarka lekarska.
Pokaż uczniom jak zbadać swój puls na tętnicy promieniowej (na przegubie ręki). Powiedz co to jest stetoskop.
Jak leczymy przeziębienie?
Co robimy, gdy jesteśmy przeziębieni? Czy idziemy wtedy do szkoły? Czy mamy ochotę na zabawę? Co dają nam rodzice, żeby nam pomóc? Spójrzcie na informacje wypisane z Waszego zadania domowego.
W Wiedzy dla nauczyciela znajdziesz informacje o domowych metodach leczenia przeziębienia, które mają swoje naukowe uzasadnienie.
Czy każdy wirus wywołuje chorobę?
Nie każdy wirus krążący w powietrzu wywoła u nas chorobę – odpowiednia dieta, ubiór w trakcie niepogody, czy prawidłowe odżywianie pozwalają naszemu organizmowi zwalczyć wirusy zanim się namnożą w naszym nosie, więc nie będziemy chorować.
Poza tym, skoro znamy trasę wędrówki wirusów i objawy przez nie wywoływane, to możemy zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji.
Jak prawidłowo kichać?
Pokaż jak prawidłowo kichać. Użyj spryskiwacza z wodą i kartki kolorowego papieru, podobnie jak poprzednio.
a. Kichanie w powietrze – dzieci zauważą, że kropelki wody z wirusami mogą przebyć dużą odległość.
b. Kichanie w dłonie – dzieci przekonają się, że dłonie stały się mokre i dotknięcie nimi czegokolwiek może przenieść wirusy.
Czy wiecie jaki jest inny, lepszy sposób kichania? Macie jakieś pomysły? Ważne, żeby wirusy się nie rozprzestrzeniały.
c. Kichanie w zgięty łokieć – dzieci wywnioskują, że jest to lepszy sposób niż dwa powyższe.
Jak prawidłowo myć ręce?
Pokaż dzieciom jak prawidłowo umyć ręce. Mogą to same przećwiczyć na przerwie. Dzieci liczą czas prawidłowego mycia rąk za pomocą piosenki.
Jak i po co zakłada się maseczkę na twarz?
Użyj spryskiwacza z wodą, zasłoń „kranik” maseczką. Dzieci zauważą, że rozpylenie wody jest znacznie mniejsze niż bez maseczki.
Każde dziecko dostaje swoją maseczkę, którą może wziąć do domu.
Jak nazywa się najważniejszy wirus odpowiedzialny za przeziębienie?
Jeszcze raz zadaj pytania: Jak przebiega przeziębienie? Czy możemy uniknąć przeziębienia? W jaki sposób? Uzupełnij wypowiedzi dzieci, podsumuj.
Zadaj zadanie, które uruchomi wiedzę z zajęć i zachęci do obserwacji.
W wybrany dzień po lekcjach postaraj się obserwować domowników, kolegów i osoby np. w tramwaju, w sklepie. Spróbuj policzyć, ilu z nich kichnęło? Zaobserwuj – co potem zrobili? Jakich przedmiotów potem dotykali?
Zastanów się, jakie przedmioty u Ciebie w domu są dotykane niemytymi rękami. Na których z nich może znajdować się najwięcej wirusów? Możesz sam/a wyczyścić powierzchnie zabrudzone wirusami, używając szmatki i wody z płynem do mycia lub mydłem. Pamiętaj też, że wirusy z Twoich rąk usunie odpowiednio długie ich mycie.
Zapytaj uczniów o wyniki obserwacji. Zapytaj jakie zachowania zaobserwowali uczniowie. Które z tych zachowań można byłoby zamienić na takie, które nie stwarzałyby ryzyka zarażenia innych?
Zabawa ruchowa
Ćwiczenie
Pogadanka - nawiązanie do zadania domowego
Pogadanka
Podsumowanie zajęć
Zadanie po zajęciach
Przed zajęciami
Zadanie przed zajęciami - w oparciu o doświadczenia
Na zajęciach
Po zajęciach
Pogadanka
Zamiast piłek możesz użyć lekko nadmuchanych kolorowych balonów lub naklejek w różnych kolorach.
Zobrazowanie wiedzy
Powiedz uczniom, że takie badanie jest bezbolesne, a jednocześnie bardzo ważne. Wszyscy powinni o tym pamiętać podczas wizyty u lekarza.
Zanim podsumujesz uporządkowane informacje, pozwól uczniom podać przykłady dobrych metod leczenia przeziębienia.
Uzupełnienie informacji
Burza mózgów
Odpowiedni czas to ok. 15 – 20 sekund czyli tyle co odśpiewanie
„Wlazł kotek na płotek...”
Pokaz